تحلیل و بررسی نقش عوامل توپوگرافی و دینامیک رودخانه ای، بر اندازه مخروط های واریزه ای مطالعه موردی : دامنه های شمال غربی سبلان(شمال غرب ایران )

در دامنه های شمال غربی سبلان، به لحاظ عمل متناوب ذوب - انجماد، نوسانات شبانه روزی دما، اعمال فشارهای تکتونیکی وحضور درز و شکاف های متعدد در سنگ ها(عمدتاً آندزیت ،بازالت وگرانیت )، فرآیند هوازدگی همواره فعال است. عمل مداوم چنین فرآیندی درطی زمان، موجب انباشتگی واریزه ها وتخته سنگ ها، در پای دامنه ها، داخل درّه ها وعمدتاً درداخل آبراهه های درجه2و3شده است. این واریزه ها، دراثر دخالت عوامل مختلف، مانند وقوع سیلاب ها وگاه فعالیت های انسانی دربخش های حساس، جابجا شده وموجب تغییر مورفولوژی بسترهای طبیعی آب گردیده اند. جریانات واریزه ای منطقه مورد مطالعه، تحت تاثیر وضعیت توپوگرافی ودخالت عوامل مورفوژنز، مشخصات خاص خود را دارند. طول جریانات واریزه ای (به عنوان یک متغیر بسیار مهم )در محدوده مورد بررسی، معمولاً بزرگتر از پهنای آنها است. به طورمتوسط این میزان از 1:3 تا 1:5 دربخش های مرتفع منطقه، متفاوت است. نسبت مذکور درجریانات واریزه ای قدیمی (بالاتر ازروستای کوتلروینگجه)بالاودرجریانات واریزه ای کنونی (درسرتاسر منطقه )، که اغلب برروی گرانیت های اولیگوسن تشکیل شده اند، پایین است. نتایج حاصل ازبررسی های کمّی وتحلیل های آماری و با استفاده ازرگرسیون چند متغیّره نشان می دهد که، دربزرگ شدن طول مخروط واریزه ها که معرف حجیم شدن واریزه های تشکیل شده درپای دامنه ها است، نقش عمق معبر بسیار برجسته است. بررسی اقلیم گذشته و معبرهای عمیق ایجاد شده درجریانات واریزه ای قدیمی، نشان می دهد که در زمان تغییرات آب وهوائی هلوسن، به طورقابل ملاحظه ای بر میزان واریزه ها افزوده شد. وجود شیب های تند(40-90 درجه)، عدم پوشش گیاهی گسترده، وقوع بارش های شدید، وافزایش میزان ذوب برف های ارتفاعات و وقوع سیلاب های بزرگ، ازعلل اصلی ایجاد وجابجایی واریزه ها درگذشته و برجایگذاری معبرهای عمیق درارتفاعات پایین محدوده مورد مطالعه بوده است. کلید واژه ها: جریانات واریزه ای ، واریزه ها ،تحلیل های کمّی ،تحلیل خوشه ای، مورفوژنز